Czy wiesz, co to była „Gęsiówka”? Gdzie się znajdowała i kiedy przestała istnieć? Poznaj fragment powojennej historii Warszawy

„Gęsiówka” – w czasie niemieckiej okupacji oraz w okresie stalinowskim, nazywano tak różne obiekty więzienne i obozowe, mieszczące się przy zbiegu ulic Gęsiej i Zamenhofa w Warszawie (w tym obóz koncentracyjny KL Warchau). W 1940 roku w „Gęsiówce” osadzony był także Janusz Korczak.

W lipcu 1943 roku na podstawie rozkazu wydanego przez Heinricha Himmlera budynki należące do „Gęsiówki” przekształcono w siedzibę obozu koncentracyjnego KL Warschau. Zabudowania te miały służyć jako miejsce przetrzymywania Żydów wywożonych do pracy do Niemiec. Prawdopodobnie na terenie obozu istniała przynajmniej jedna komora gazowa. Przed wybuchem Powstania Warszawskiego Niemcy ewakuowali KL Warschau, zaś pozostali w obozie więźniowie (było ich 348) zostali wyzwoleni 5 sierpnia 1944 roku przez powstańców z batalionu „Zośka”.

W 1949 roku w miejscu dawnego obozu utworzono Centralne Więzienie–Ośrodek Pracy w Warszawie. Przetrzymywano tam przede wszystkim przestępców kryminalnych oraz osoby skazane wyrokami Komisji Specjalnej do Walki z Nadużyciami i Szkodnictwem Gospodarczym. Więźniowie pracowali tam m.in. przy produkcji materiałów budowlanych na potrzeby odbudowy Warszawy. „Gęsiówkę” zlikwidowano w 1963 roku, po otwarciu więzienia w Białołęce.

Obecnie w miejscu dawnej „Gęsiówki” znajduje się skwer, osiedle mieszkaniowe oraz gmach Muzeum Historii Żydów Polskich. Aktualnie jedyną formą upamiętnienia więzień i obozów mieszczących się w latach 1940-1956 w rejonie ul. Gęsiej jest tablica przy ul. Mordechaja Anielewicza 34, informująca o wyzwoleniu obozu KL Warschau przez żołnierzy Batalionu „Zośka”.

To właśnie w „Gęsiówce” w latach 50. XX wieku „zrodzili się” Grypserzy. Grypsowaniem zajmowali się przede wszystkim złodzieje – dawna elita kryminału.