Większość z nas wie kto to jest oskarżyciel publiczny. A czy wiesz kto to jest oskarżyciel posiłkowy? Jakie są jego kompetencje i kto może nim zostać?

W postępowaniu karnym jedną ze stron jest oskarżony, drugą zaś osoba pokrzywdzona. Najczęściej jako oskarżyciel posiłkowy występuje adwokat będący pełnomocnikiem osoby pokrzywdzonej, ale również sama osoba pokrzywdzona ma prawo występować w charakterze oskarżyciela posiłkowego.

Jeśli osoba pokrzywdzona w czasie toczącego się postępowania sądowego nie żyje, to wedle art. 81 i 88 Kodeksu postępowania karnego oskarżycielem posiłkowym może zostać osoba najbliższa pokrzywdzonego.

Instytucja oskarżyciela posiłkowego została wprowadzona w art. 53 Kodeksu postępowania karnego, wedle którego w sprawach o przestępstwa ścigane z oskarżenia publicznego pokrzywdzony ma prawo działać jako strona w charakterze oskarżyciela posiłkowego (zamiast oskarżyciela publicznego lub razem z nim). W postępowaniu toczącym się przed sądem oskarżyciel posiłkowy ma takie same prawa, co oskarżyciel publiczny.

Aby osoba poszkodowana mogła występować w roli oskarżyciela posiłkowego musi do czasu rozpoczęcia przewodu sądowego na rozprawie (czyli do czasu odczytania aktu oskarżenia) złożyć przed sądem oświadczenie o przystąpieniu do procesu w charakterze oskarżyciela.

Jakie prawa ma oskarżyciel posiłkowy? Co mu wolno?

– może zgłaszać wnioski dowodowe, np. o dołączenie do akt dodatkowych materiałów lub o przesłuchanie dodatkowych świadków;

– może mieć wgląd w akta sprawy sądowej i sporządzać z nich odpisy; składać wnioski o sprostowanie protokołu rozprawy, jeśli np. uzna, że niepoprawnie zapisano to co powiedział świadek

– może zgłaszać wnioski o wyłączenie sędziego, prokuratora, ławników, protokolanta i biegłego

– może zadawać pytania przesłuchiwanym przez sąd oskarżonemu, świadkom, biegłym;

– może żądać uzasadnienia wyroku, wnosić apelację od wyroku;

– może przemawiać na etapie głosów stron, tzn. na zakończenie przewodu sądowego. Wówczas może powiedzieć o co wnosi, np. o ukaranie oskarżonego karą pozbawienia wolności;

– może złożyć w sądzie wniosek, aby sędzia penitencjarny lub dyrektor zakładu karnego zawiadomił go o zwolnieniu skazanego z zakładu karnego po odbyciu kary, o ucieczce skazanego z zakładu karnego, o wydaniu decyzji o udzieleniu skazanemu przepustki, przerwy w wykonywaniu kary, czy warunkowego zwolnienia.

MG