Modus operandi to kluczowe pojęcie dla profilowania kryminalnego, ponieważ jest uważane za jedną z cech identyfikujących sprawcę. Co to takiego?
6 lutego 2018
Modus operandi (łac. Sposób działania). Określa się ty każdy aspekt zachowania przestępcy jaki prowadzi do dokonania zbrodni. Modus operandi to szczegółowy charakterystyczny i z reguły powtarzalny sposób zachowania się sprawcy, w którym odbijają się indywidualne cechy, właściwości i możliwości człowieka, który ten sposób stosuje.
Najczęściej w MO zawierane są także środki, jakich używa przestępca, aby dokonać zbrodni. Ustalenie MO odpowiada nam na pytanie „jak”?, ale też „czym?” sprawca popełnia przestępstwo.
We współczesnym ujęciu zwraca się dużą uwagę na dynamikę MO i zachodzące w nim zmiany. Jest to istotne przy rozważeniu seryjnego charakteru danych przestępstw i przypisywaniu poszczególnych przypadków jednemu sprawcy, właśnie w oparciu o sposób działania. Wg amerykańskich danych napastnicy kierujący się motywacją seksualną zmieniają swój MO średnio po miesiącach, aby działać efektywniej, dostarczyć sobie więcej satysfakcji i uniknąć wykrycia.
Na modyfikowanie MO duży wpływ może mieć reakcja otoczenia na popełniane przestępstwa, a w szczególności reakcja mediów.
Nie zawsze jednak MO ewoluuje w sensie progresywnym, czasami mamy do czynienia z „pogorszeniem się” wykonywania zbrodni. Może to być spowodowane nasilającymi się zaburzeniami psychicznymi lub potęgującym uczuciem bezkarności (sprawca staje się mniej uważny).
Po charakterze zbrodni można ustalić czy to był „debiut” sprawcy. Jeśli nie jest to pierwszy raz, być może figuruje już w kartotekach. Nawet typowy sadysta za pierwszym razem nie dopuszcza się najgorszych rzeczy, chociaż zbrodnie dokonywane przez osoby chore psychiczne, mogą być i od pierwszego razu makabryczne – ale charakteryzuje je gwałtowność.
Źródło: Jan Gołębiewski, „Profilowanie kryminalne”, Centrum Psychologii Kryinalnej