Przestępczość zorganizowana to pojęcie, o którym niemal codziennie słyszymy w radiu i telewizji. Czy wiecie, co ona dokładnie oznacza?
21 maja 2018
Przestępczość zorganizowana stanowi jedno z najbardziej spornych pojęć w kryminologii. Pomimo tego, że od wielu lat podejmowane są próby zdefiniowania tego zjawiska to na całym świecie nie wypracowano jednolitej definicji tego zjawiska, mimo że spotykamy się z nim na całym świecie!
Cechy charakterystyczne dla przestępczości zorganizowanej, wskazywane przez amerykańskich kryminologów to m.in.:
– zaspokajanie przez przestępczość zorganizowaną potrzeb części społeczeństwa na nielegalne usługi zabronione przez prawo,
– zorganizowana hierarchia,
– zyski uzyskiwane drogą przestępstwa,
– podział ról w grupie,
– przestrzeganie zasad obowiązujących w grupie i lojalność wobec niej,
– wymuszanie przemocą przestrzegania zasad obowiązujących w grupie,
– przenikanie do organów ścigania i wymiaru sprawiedliwości, polityki i gospodarki w celu zapewnienia bezpieczeństwa i efektywności przedsięwzięć grupy,
– używanie przemocy i groźby,
– postępująca specjalizacja.
Według encyklopedii PWN przestępczość zorganizowana to zjawisko kryminalne występujące pod wieloma postaciami w skali międzynarodowej i krajowej, którego nie można ściśle ograniczyć stanem faktycznym jednego, pojedynczego przestępstwa.
Pojęcie przestępczości zorganizowanej powstało w Stanach Zjednoczonych – po raz pierwszy zostało one użyte w latach 50. XX wieku i odnosiło się do scentralizowanej organizacji przestępczej, składającej się z osób pochodzenia włoskiego (w nawiązaniu do amerykańskich odpowiedników włoskiej mafii).
W Polsce ustawodawca użył określenia „przestępczość zorganizowana” w artykule 5 ustawy z 12 października 1994 r. „… o ochronie obrotu gospodarczego (Dz U. nr 126, poz. 615)”, penalizujacym obrót środkami pochodzącymi ze zorganizowanej przestępczości powiązanej z: obrotem środkami odurzającymi lub psychotropowymi, fałszowaniem pieniędzy lub papierów wartościowych, wymuszaniem okupu i handlem bronią.
Na przestrzeni ostatniego ćwierćwiecza przestępczość zorganizowana w Polsce ulega sporym zmianom. Pierwsze gangi, które pojawiły się na kryminalnej mapie Polski w latach 90. Ubiegłego stulecia nie miały żadnych zahamowani pod względem brutalności. Początkowo zajmowały się kradzieżami i obrotem samochodów pochodzących z przestępstwa, przemytem, nielegalnym obrotem bronią, przestępstwami gospodarczymi. Z czasem rozszerzyły „portfolio” o produkcję i dystrybucję narkotyków, przestępstwa finansowe, produkcję fałszywych środków płatniczych, handel żywym towarem.
Z biegiem lat przestępcy zrozumieli, że wyniszczająca walka między sobą przynosi więcej strat niż zysków i poszczególne gangi oraz częściej zaczęły łączyć siły. Z drugiej strony przestępczość zorganizowana zniknęła z ulic i nie rzuca się w oczy przeciętnego człowieka. Polską nie wstrząsają już wybuchy bombowe i przestępcze porachunki w centrach wielkich miast, w wyniku których ginęli nie tylko bandyci, ale również przypadkowi przechodnie. Zorganizowane grupy przestępcze czerpią coraz większe zyski z przestępstw gospodarczych, np. wyłudzeń podatku VAT, przemytu papierosów i drogich alkoholi.