Tak wrażliwe i utalentowane dziecię, jakim był młody Franciszek Karpiński, został kiedyś zabrany przez swego ojca, aby na własne oczy zobaczył jak wygląda wykonanie egzekucji.

Pewnie i bez tej pokazowej, jakże okrutnej lekcji napisałby śpiewane do dziś pieśni „Kiedy ranne wstają zorze” oraz „Wszystkie nasze dzienne sprawy” i z pewnością nie zszedłby na złą drogę. W liczniejszych natomiast przypadkach taka „pokazówka” budziła zamiast grozy podziw dla zbrodniarza, który zamiast skamleć o łaskę – wolał odegrać swoją ostatnią melodię, czy w inny sposób okazać swą pogardę dla śmierci. Owego podziwu pełno jest w opisach ówczesnych egzekucji i takie właśnie odczucie zdawało się być dominujące.

     Cały ceremoniał związany z egzekucją skłaniał zresztą skazańca do demonstrowania spokoju i swojej odwagi.

Jego celę przez kilka dni odwiedzała publiczność. Jak odnotował w „Encyklopedii staropolskiej” Zygmunt Gloger: „obowiązkiem sądu było starać się o najliczniejsze odwiedziny, aby uwidocznić ogółowi przykład kary za zbrodnię”. Jan Duklan Ochocki pisze w swych pamiętnikach, że przez trzy dni ksiądz nie odstępował skazańca, a „kat także był ciągle przy delikwencie, nocował z nim i oswajał z sobą”. Było z tym chyba mnóstwo zachodu, skoro – jak czytamy dalej – „po każdej kadencji grodzkiej kilku więźniów exekwowano, albo na ćwiartowanie i ucięcie łba i szubienicę”.

     O zuchach, którzy potrafili do końca zachować się z godnością, a nawet humorem krążyły następnie pełne podziwu opowieści.

Niektóre ich powiedzenia stawały się przysłowiami, powtarzanymi potem długo. Tenże Gloger w tym samym haśle zapisał jedno z nich: „Panie Jakubie, wieszaj pan!” Słowa te – czytamy – „poszły w przysłowie, kiedy kto jakiej niekorzystnej łaski nie chce”, a zawołać miał tak do kata zdeterminowany skazaniec, gdy jakaś szpetna baba próbowała go uratować od śmierci, zarzucając mu na głowę chustkę.

PRZECZYTAJ TAKŻE

Samo życie

W dawnych wiekach kata określano mianem mistrza sprawiedliwości. Profesja ta była całkiem dochodowa i zazwyczaj przechodziła z ojca na syna

 

Być może ów Jakub, do którego zwracał się niedoszły narzeczony, to jeden z najstarszych polskich katów, o których zachował się ślad w historii. Takie bowiem imię (bez nazwiska) nosił kat, który jako pierwszy powiesić miał za opłatą trzech złodziei w Tęczynie; przeniósł się następnie na stałe do Biecza. O Bieczu właśnie przewodnicy opowiadają turystom, że tu funkcjonować miała szkoła dla katów znana nie tylko w najbliższej okolicy. Tu ponoć pachołkowie, pomocnicy katów, zwani katowczykami, pobierali nauki i zdawali egzaminy na fachowych już katów. Historycy tego nie potwierdzają i uważają rzecz za zmyśloną legendę.

 

* * *

Zwyczaj wyrywania z rąk kata przyszłego męża lub żony wywodzący się ze średniowiecza, a który opisał Sienkiewicz w „Krzyżakach” – przetrwał przez długie lata. Za czasów Ochockiego (koniec XVIII wieku), jak wynika z jego wspomnień, był on nadal żywy, a niektórzy autorzy twierdzą, że takie przypadki zdarzały się jeszcze na początku XIX wieku.

1 2>

egzekucja historia kat
UDOSTĘPNIJ SOCIAL MEDIACH:

Komentarze

[fbcomments]